Synesthesie, een letter zien of een klank horen en daarbij een kleur zien

Al vele jaren doet Tessa van Leeuwen onderzoek naar de tegenstrijdige wisselwerking tussen zintuiglijke impulsen en zintuiglijke waarnemingen. In de neurobiologie heet dat synesthesie: je hoort bijvoorbeeld een klank en ziet daarbij ook een kleur. Onlangs promoveerde zij in de Radboud Universiteit Nijmegen op de vraag hoe het oproepen van kleuren bij het zien van letters werkt in de hersenen. Bij mensen met synesthesie werken de zintuigen op een bijzondere manier samen: een waarneming in één zintuig ook meteen een andere, extra waarneming op, meestal in een ander zintuig. Ze zien bijvoorbeeld kleuren bij het luisteren naar muziek. Zoals synestheet en onderzoeker Sean Day: “Als ik muziek aan heb in de auto, ben ik niet alleen omringd door geluid, maar ook door kleuren. Het is alsof ik een psychedelische zonnebril op heb, met bewegende, transparante kleuren”.

In de muziek kennen we uitingen van synestesie bij de componist Alexander Skrjabin (1872-1915) die kleuren zag bij de verschillende toonsoorten in zijn orkestwerk "Le Poeme du feu". Ook de componist Olivier Messiaen (1908-1992) gaf blijk van het associeren van klanken met kleuren. In de tweede van de acht preludes "Chant déxtase dans un paysage triste" spreekt hij van grijs, mauve, blauw, diamant en zilver. De ideeen van kunstschilder Wassily Kandinsky (1866-1944) over het oproepen van klanken bij het zien van kleuren lijken meer academisch van aard te zijn. In zijn boek "Uber das Geistige in der Kunst" beschrijft hij een eigen klankkleurtheorie, een zinssnede: Geel heeft de neiging naar de lichtere tinten en klinkt bij intensivering naar het wit als eenschelle trompet.  

Te leen in Bibliotheek Rotterdam:
Spiritualiteit en abstractie in de kunst  doorVasilij Kandinskij

Zie ook het artikel van Tessa van Leeuwen op de website kennislink uit 2006 over synesthesie