Hoe componeer ik een hitsong?

Iedereen, muzikant of geen muzikant heeft er waarschijnlijk wel eens in stilte aan gedacht: het bedenken van die ene hit! Nu bestaat er geen eenduidig recept voor het schrijven van een een hit. Je kunt er wel van uitgaan, dat die in de popmuziek bijna altijd vocaal is. Aan zo'n hit ligt vaak een pakkende melodie ten grondslag. Ga maar na. Heb je een pakkende melodie gehoord, dan blijft die je bij, je neuriet het moeiteloos dagen later nog na. Zelfs bekende componisten moeten soms bekennen dat het verzinnen van een pakkende melodie niet hun sterkste kant is. Arrangeren, instrumenteren, harmoniseren kun je voor een groot deel aanleren. Een pakkend melodietje in je op laten komen lijkt een gave te zijn. Richard Strauss is de componist van o.a. Also Sprach Zarathustra, waarvan de beginmaten als tune voor film (Space Odessey) en reclamedoeleinden (Silan zacht wasmiddel) zijn ingezet. Toch was hij min of meer jaloers op een componist als Mozart, die in zijn ogen de ene prachtige melodie na de andere uit zijn mouw leek te schudden. Schubert, musical componisten als Jerome Kern, Irving Berlin en Richard Rogers, filmcomponist Ennio Morricone, maar ook Harry Bannink en Vader Abraham zijn en waren meesters in het verzinnen van pakkende melodieen. Maar met louter een korte leuke melodie ben je er nog niet. Charlie Chaplin werd wereldberoemd met het nummer 'Smile' voor de film 'Modern Times' uit 1936,maar...





"Chaplin had weinig op met de muziek. Hij murmelde soms de melodie. Met een paar vingers speelde hij soms wat accoorden." Dat vertelde David Raksin me eens, toen ik materiaal aan het verzamelen was voor een filmmuziektentoonstelling. Niet Chaplin, maar Raksin, die was ingehuurd als muzikale assistent, werkte Chaplins melodische ingeving verder uit tot een volledige compositie. Toch staat "Smile" bekend als een compositie van Chaplin. En het succes van de Beatles was niet alleen te herleiden tot de compositorische verrichtingen van John Lennon en Paul McCartney. George Martin, ook wel de vijfde Beatle genoemd, kleedde de muzikale ideeen vaak verder aan met de juiste harmonische ondersteuning en instrumenten. In zijn boek All you need is ears doet hij daar op een boeiende manier verslag van.

Tips:
Zoals ik al eerder zei, er is geen eenduidig recept voor het schrijven van een hit. Wel zijn er een paar aspecten, waar je aan kunt denken:
- wil ik in een bepaalde stijl schrijven? het succes van een groep als Rowwen Hèze is deels te danken aan de keuze voor een mix van folk, fanfare en Tex-mex, een muzikale stijl, afkomstig uit het grensgebied van Mexico en de Verenigde Staten. The Police had het succes van hun nummers deels te danken aan de keuze voor de Reggae als muzikale ondergrond. Geen enkele hit is volledig orgineel. Luisteraars hebben altijd een bepaald referentiekader nodig, momenten van herkenning. De combinatie "paardenmiddel" en iets eigens daaraan toevoegen vormt de basis van succes.
- Laat ik me inspireren door een bepaalde tekst, een gedicht, en wil ik daarbij het ritme en de stemverheffingen terug laten komen in een melodie? Of laat ik me door iets buitenmuzikaals inspireren: de natuur, en natuurlijk de liefde, gelukkig of ongelukkig !Of is de muziek voor een bizondere gelegenheid bestemd? Wil je dat er ook op gedanst kan worden?
- Kan ik uitgaan van een kort motief en dat verder uitwerken of laat ik me leiden door een melodie of een meer ritmisch patroon, een riff, wat voor vorm heb ik voor ogen hoe bouw ik spanning op, welk spanningsverloop heb ik voor ogen?: intro, couplet, bridge, refrein,slot? Of herhaling van een melodie of motief,maar dan door andere of meer instrumenten gespeeld? Welke instrumenten kies ik daarbij, laat ik ze in een bepaald ritmisch patroon spelen? Welke akkoorden kies ik als begeleiding ? Als je voor een bepaalde zanger(es) schrijft, dan heeft die zeker voorkeur voor een bepaalde ligging, toonsoort. Ga ik die toonsoort gedurende het muziale verloop aanpassen? Geeft een tegenmelodie een extra dimensie? Welk tempo past daarbij? Wat tokkelen op de gitaar, wat neurien, wat spelen op de toetsen kan helpen in het ontstaan van een stuk. Leg je rudimentaire ideeen vast,door ze op te nemen of even te noteren in notenschrift, maar laat je niet teveel leiden door bladmuziek. Gebruik eventueel een computerprogramma, dat een begeleiding genereert. Laat je ideeen even liggen om er op een later moment weer fris tegenaan te kijken. Of werk met z'n tweeen.
- Daarnaast zijn er natuurlijk ook buitenmuzikale factoren die bepalen of je succes hebt. Voel je de geest van de tijd aan? Een visueel element, een stukje performance.een clip toevoegen kan helpen. Wie weet wordt je ontdekt via Youtube? Weet je tv-,radiomakers, DJ's te interesseren?
- Een Spaans bedrijf heeft een computertest ontwikkeld, waarmee voorspeld kan worden of een nummer een hit kan worden. Het heet HSS (Hit Song Science). Klik hier om je song te onderwerpen aan zo'n test.
- Een leuk online community initiatief is www.mastertips.nl , onder het motto "Is jouw track een masterpiece? Test jouw track op mastertips.nl "

John Valk (laatst bijgewerkt op 23-8-2010)
Zie mijn artikelen op http://muziekleren.web-log.nl voor informatie over notenschrift, akkoorden,toonsoort, en op deze webblog over zelf begeleidingen maken , midi, zelf techno- en hiphopmuziek maken.

Uit de boekencollectie van Bibliotheek Rotterdam, met veel (inside) informatie over het schrijven van hit songs, klik op de titel voor meer info, beschikbaarheid of om aan te vragen:
-Popmuziek. Artikelen, gebaseerd op praktijkervaringen, over arrangeren, het schrijven van een song door o.a. Paul Simon, Sting , Sondheim over uitvoering en bespeling van verschillende instrumenten, over opnemen en muziekindustrie
-Song- en liedteksten schrijven van cabaret tot rock.Door Yke Schotanus
-Inside songwriting getting to the heart of creativity.Door Jason Blume. Gids voor het schrijven van de lyrics van popsongs
-Tunesmith,inside the art of songwriting. Door Jimmy Webb.
-How to write a hit song the complete guide to writing and marketing chart-topping lyrics & music. Door Molly-Ann Leikin. Handleiding voor het componeren, schrijven en marketen van popsongs.
-Songwriting for dummies. Door Jim Peterik, Dave Austin, Mary Ellen Bickford
-Songwriters on songwriting . Door Paul Zollo
- De X-factor, een must voor sterren. Door Henkjan Smits . Alles wat je moet weten om een echte ster te worden
-American popular song the great innovators, 1900-1950 Door Alec Wilder
- All you need is ears. Door George Martin.
- Smile. Bladmuziek, een arrangement voor koor a cappella - Smile. Bladmuziek, voor zang en piano met gitaarakkoorden.